Iasc órga peataí nach dteastaíonn ag fás go dtí an méid peile san Astráil
Má scaoil tú iasc órga peata riamh san fhiántas, is dócha nach raibh tú ag súil go n-éireodh sé chomh mór le peil!
Tuairiscíonn an BBC go ndearna taighdeoirí ó Ollscoil Murdoch i Perth, Iarthar na hAstráile, na héisc ollmhóra seo a bhí ag taisteal na céadta ciliméadar i mbliain amháin a rianú. Tá iasc órga dúchasach in oirthear na hÁise ach is peataí coitianta iad anois ar fud an domhain agus meastar go bhfuil siad ar cheann de na speicis uisceacha ionracha is measa. Nuair a scaoiltear iad, is féidir leo tionchar mór a bheith acu ar éiceachórais áitiúla. Deir an Dr Beatty gur aimsigh an fhoireann go leor iasc órga a raibh meáchan níos mó ná cileagram iontu, agus gur tomhaiseadh an ceann ba mhó ag 1.9kg (4lb). "D'aimsigh ár dtaighde gur léirigh na héisc athrú suntasach séasúrach i ngnáthóga le linn an tséasúir póraithe, le hiasc amháin ag bogadh thar 230km (142 míle) i rith na bliana," a deir an Dr Stephen Beatty, ón Lárionad Éisc agus Iascaigh. Ba cheart go gcuideodh an staidéar seo le rialú speiceas sa todhchaí, deir sé. "Nuair a bhunaítear é, is minic go n-éiríonn le daonraí féinchothabhála d'iasc fionnuisce coimhthíoch agus is féidir leo scaipeadh go réigiúin nua, a bhfuil tionchar bunúsach éiceolaíochta acu agus atá ina bpríomhthiománaithe le meath an fhána uisceaigh." Is féidir le héisc órga mar seo dochar a dhéanamh do cháilíocht an uisce, galair a thabhairt isteach, cur isteach ar ghnáthóga agus dul in iomaíocht le speicis dhúchasacha, agus iad ag bagairt a mharthanachta. Deir an RSPCA gur “míthuiscint choitianta” faoi iasc órga, ar ball den teaghlach carbán iad, go maireann siad ar feadh cúig bliana agus go bhfásann siad go 12cm (4.7in) ar fad. "Is eol go bhfuil siad beo ar feadh suas le 25 bliain agus is féidir le cuid acu níos mó ná 40cm (15.7in) a bhaint amach," a deir an charthanacht. Fuair Tish, an t-iasc órga is mó riamh ó Thirsk, Yorkshire Thuaidh, bás i 1999 ag aois 43. Dúirt an t-úinéir Hilda Hand, 72, gur chuir sí é i bpota iógart ina gairdín. "Tá cuimhne ceithre soicind ag iasc órga, ach táim cinnte gur aithin Tish mé," a dúirt sí. Is féidir le hiasc órga dul isteach in uiscebhealaí nuair a dhéantar ábhar an uisceadáin a dhumpáil, mar sin ní mholtar umair a fholmhú le hainmhithe beo iontu. Molann an RSPCA duit dul i dteagmháil leis an áit as a bhfuair tú an peata ar an gcéad dul síos, mura bhfuil tú in ann aire a thabhairt do d’éisc óir a thuilleadh. Mura bhfuil siad in ann cabhrú, lorg carthanacht a dhíríonn ar iasc a athchóireáil.
(Foinse scéil: BBC News - Lúnasa 2016)
